Το σκάνδαλο που ξέσπασε γύρω από τον ΟΠΕΚΕΠΕ δεν αποτέλεσε απλώς μια ακόμη υπόθεση κακοδιαχείρισης δημοσίων πόρων. Ανέδειξε μια διαχρονική παθογένεια του διοικητικού μας συστήματος. Την αδυναμία του κράτους να διαχωρίσει με σαφήνεια τους νομοταγείς παραγωγούς από εκείνους που παρανομούν. Το αποτέλεσμα είναι ότι σήμερα χιλιάδες αγρότες και κτηνοτρόφοι που λειτούργησαν με συνέπεια και διαφάνεια υφίστανται συνέπειες που δεν τους αναλογούν.
Μετά την αποκάλυψη του σκανδάλου, επικράτησε μια λογική συλλογικής καχυποψίας. Καθυστερήσεις πληρωμών, οριζόντιες κρατήσεις, αυστηροί αλλά συχνά αδιάκριτοι έλεγχοι και αυξημένη γραφειοκρατία διαμόρφωσαν ένα ασφυκτικό πλαίσιο. Αντί για στοχευμένη παρέμβαση, επελέγη μια οριζόντια αντιμετώπιση που εξισώνει τον έντιμο με το λαμόγιο.
Η στρέβλωση αυτή πλήττει ιδιαίτερα περιοχές όπως το Λασίθι. Έναν νομό που διαχρονικά δεν ταυτίστηκε με φαινόμενα εκτεταμένης διασπάθισης ενισχύσεων και όπου η αγροτική δραστηριότητα στηρίζεται στην πραγματική παραγωγή και στη συμμόρφωση με τους κανόνες. Παρ’ όλα αυτά, οι παραγωγοί του αντιμετωπίζονται με τον ίδιο τρόπο όπως περιοχές με αποδεδειγμένα σοβαρά προβλήματα παραβατικότητας.
Ιδιαίτερα σοβαρό είναι το πλήγμα στους δικαιούχους μικρών ποσών ενισχύσεων. Σε πολλές περιπτώσεις, οι κρατήσεις υπέρ ΕΛΓΑ πρακτικά μηδένισαν την πληρωμή, παρά το γεγονός ότι οι παραγωγοί πληρούσαν όλες τις προϋποθέσεις και δεν είχαν καμία εμπλοκή σε παράνομες πρακτικές. Για αυτούς τους ανθρώπους, οι ενισχύσεις δεν αποτελούν εύκολο χρήμα, αλλά αναγκαίο εργαλείο επιβίωσης και συνέχισης της παραγωγικής τους δραστηριότητας.
Για μικρά ποσά, το ρίσκο για το σύστημα είναι περιορισμένο και ο ενδεχόμενος έλεγχος ή συμψηφισμός σαφώς ευκολότερος. Είναι εύλογο, λοιπόν, να θεσπιστεί ένα ρεαλιστικό κατώτατο όριο κάτω από το οποίο οι πληρωμές να πραγματοποιούνται στο σύνολό τους, χωρίς οριζόντιες επιβαρύνσεις που πλήττουν δυσανάλογα τους πιο αδύναμους.
Το σκάνδαλο του ΟΠΕΚΕΠΕ δεν είναι χθεσινό. Εκτείνεται σε βάθος μηνών και θα μπορούσε να είχε αντιμετωπιστεί έγκαιρα με στοχευμένους ελέγχους και σαφή καταλογισμό ευθυνών. Η καθυστέρηση αυτή οδήγησε στο να μετατραπεί η πλειοψηφία των έντιμων παραγωγών σε ομήρους της παραβατικής συμπεριφοράς μιας μειοψηφίας.
Για περιοχές όπως το Λασίθι, η αποκατάσταση της δικαιοσύνης δεν είναι απλώς ζήτημα οικονομικό, αλλά ζήτημα θεσμικής αξιοπιστίας. Εναν τόπο που δεν επέλεξε την παρανομία, δεν μπορεί το κράτος να τον αντιμετωπίζει ως ύποπτο από προεπιλογή. Οι παραγωγοί του Λασιθίου ζητούν το αυτονόητο. Να μη συνεχίσουν να πληρώνουν τα λάθη και τις παρανομίες άλλων. Αν αυτό δεν γίνει, το κόστος θα είναι βαθιά ηθικό και πολιτικά αδικαιολόγητο.
